Door Nick Möller
Redactie RetailWatching

Nederland staat er een stuk beter voor. Althans, dat is de conclusie van het kabinet op Prinsjesdag. “Het tij is gekeerd. We hebben weer vaste grond onder de voeten. We kunnen weer verder vooruit kijken en investeren in kansen voor mensen”, aldus minister Dijsselbloem van Financiën. Geldt dat ook voor retailers?

In het bijna tweehonderd pagina’s tellende epistel van het kabinet komen woorden als ‘winkelier’, ‘retailer’ of ‘detailhandel’ niet voor. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat er geen relevante informatie voor de retailsector in staat. De Miljoenennota verschaft vooral een inzicht in de financiële toekomst van de belangrijkste persoon uit de winkel: de klant.

Koopkracht lijkt het toverwoord van het kabinet Rutte-Asscher, dat vorig jaar en dit jaar extra gelet heeft op het herstel daarvan. Door de crisis nam de koopkracht tussen 2010 en 2013 af, maar vanaf 2014 kregen mensen er weer wat bij. Vooral werkenden gingen erop vooruit doordat de lonen stegen en pensioenpremies daalden. Bovendien werden de lasten op arbeid vanaf dit jaar structureel met vijf miljard euro verlaagd.

Dit jaar wordt nog eens 1,1 miljard euro uitgetrokken om met name de koopkracht van ouderen en minima te herstellen. In het voorjaar werd volgens het kabinet nog verwacht dat niet-werkenden er volgend jaar overwegend in koopkracht op achteruit zouden gaan. Het inkomensbeleid moet er echter voor zorgen dat ook uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden meeprofiteren van de verbeterde economische situatie. Zo worden huishoudens met lage inkomens tegemoet gekomen door de algemene heffingskorting, zorgtoeslag en huurtoeslag te verhogen. Verder wordt het kindgebonden budget verhoogd om de koopkracht van gezinnen met kinderen aan de onderkant van de inkomensverdeling te verbeteren. Om ouderen financieel tegemoet te komen wordt daarnaast de ouderenkorting met meer dan tweehonderd euro verhoogd. Dit alles resulteert volgens het kabinet in een ‘evenwichtig koopkrachtbeeld’ voor 2017. Zo’n negentig procent van alle huishoudens gaat er in 2017 op vooruit, gemiddeld met zo’n één procent.

Een toename in de koopkracht ondersteunt onder meer de consumptiegroei, dat op zijn beurt steeds meer een drijvende kracht van de economische groei is. Sinds 2014 is er sprake van economisch herstel. In 2015 zette dit herstel door, vooral dankzij het positieve effect van binnenlandse factoren. Het consumentenvertrouwen herstelde onder invloed van de dalende werkloosheid, stijgende koopkracht en een aantrekkende woningmarkt. Dit vertaalde zich vorig jaar onder meer in een toename van de consumptie van huishoudens. Ook in 2016 en in 2017 groeit de consumptie van huishoudens, met respectievelijk 1,3 procent en 1,8 procent. Dit onderstreept volgens het kabinet ‘dat het vertrouwen van burgers in de economie geleidelijk is hersteld’.

Dat betekent ook goed nieuws voor de overheid zelf. Door de sterkere groei van de particuliere consumptie zal er volgend jaar nog meer btw geïnd worden dan dit jaar. Bovendien wordt er naar verwachting relatief meer uitgegeven aan duurzame goederen (zoals auto’s, kleding en huishoudelijke apparaten), die tegen het hogere btw-tarief belast worden. Plannen om die tarieven aan te passen, zijn er overigens niet.

Wel krijgen bedrijven, met name in het mkb, een steuntje in de rug door de eerste schijf van de vennootschapsbelasting te verlengen. De eerste schijf van twintig procent wordt tussen 2018 en 2021 stapsgewijs opgehoogd van 200 naar 350 duizend euro. Daardoor komt een groter deel van de winst in het lage tarief te liggen en wordt de investeringsruimte van bedrijven vergroot.

Het kabinet laat verder weten te werken aan een arbeidsmarkt ‘die iedereen kansen op goed werk biedt’. Dat wil zeggen dat vanaf volgend jaar gewerkt wordt aan een volwaardig minimumloon vanaf 21 jaar, terwijl het minimumjeugdloon voor 18-, 19- en 20-jarigen wordt verhoogd. Daarmee wordt volgens het kabinet beter aangesloten bij de maatschappelijke opvattingen over een eerlijke arbeidsmarkt- en inkomenspositie van jongeren. De Bijenkorf gaf vorig jaar al het ‘goede voorbeeld’ door het jeugdloon te schrappen. In ruil daarvoor realiseerde de warenhuisketen onder meer een halvering van de zondagtoeslag. Het kabinet is van plan om werkgevers deels schadeloos te stellen voor de loonkostenstijgingen. Dat zal vooral voor supermarkten een welkome compensatie betekenen.